Sprawozdanie z
XXXIX CZAK-u w Krakowie

W dniach 18-23 sierpnia 2009 r. w Krakowie po raz 39. spotkali się polscy krajoznawcy w ramach organizowanego co roku Centralnego Zlotu Krajoznawców pod nazwą CZAK. W tym samym czasie odbywał się w Krakowie XXXVIII Centralny Zlot Turystów Wojska Polskiego "Kraków 2009". Do podwawelskiego grodu przybyło łącznie ponad 400 osób, w tym 125 na CZAK, a więc znacznie mniej niż brało udział w dotychczas organizowanych zlotach. Główną przyczyną spadku liczby uczestników były dosyć wysokie koszty wynikające z braku dotacji. Mimo to zebrała się spora grupa miłośników krajoznawstwa pragnących poznać interesujące zakątki Małopolski, ze szczególnym uwzględnieniem najbliższych okolic Krakowa usytuowanego na styku kilku jednostek geograficznych, co tworzy osobliwą mozaikę krajobrazów.

Organizowane po raz pierwszy w Krakowie dwie duże imprezy krajoznawcze, mianowicie "CZAK-2009" i Zlot Turystów Wojska Polskiego stawiały sobie za cel pokazanie uczestnikom przybyłym do Małopolski mniej znanych walorów krajoznawczych tego województwa, zwłaszcza najbliższych okolic Krakowa. Równocześnie przypomniano rocznice ważniejszych wydarzeń historycznych oraz przywołano pamięć kilku osób zasłużonych dla Krakowa, Polski i krajoznawstwa.

W 2009 roku mija kilka znaczących rocznic, wśród których należy wymienić 135-lecie Oddziału Krakowskiego PTTK im. ks. Karola Wojtyły, kolejne rocznice dwóch ostatnich wojen światowych, 60-lecie powstania nowego miasta w sąsiedztwie Krakowa - Nowej Huty oraz 30. rocznicę pierwszej pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II. Wśród osób związanych z polskim krajoznawstwem nie sposób pominąć zmarłego w marcu 2009 r. ks. prałata dr. Jerzego Pawlika. Przypomniano również rocznice urodzin lub śmierci takich wybitnych postaci dla polskiej historii i kultury jak gen. Jan Henryk Dąbrowski, Stanisław Wyspiański, Ludomir Sawicki, Kazimierz Sosnowski czy gen. Józef Haller.

Głównym organizatorem XXXIX CZAK-u był Oddział Krakowski PTTK wspierany przez kilka innych sąsiednich oddziałów przy współpracy samorządów lokalnych - gmin: Babice, Dobczyce, Raciechowice i Wieliczka oraz starostwa w Chrzanowie i Wieliczce. Komandorem zlotu był Kol. Jerzy Kapłon, dyrektor Centralnego Ośrodka Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie.

Bazą obydwu zlotów był kompleks gmachów Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie - Nowej Hucie. Uczestnicy zamieszkali w 2-osobowych pokojach tamtejszym domów studenckich, korzystali z funkcjonalnej stołówki, a na obrady mieli do dyspozycji główną aulę tej uczelni.

CZAK poprzedził kurs dla nowych kandydatów na instruktorów krajoznawstwa, który odbył się w Ojcowie w dniach 15-17 sierpnia. Kurs, który ukończyło 19 osób organizował Ojcowski Oddział PTTK.

W dniu 18 i 19 sierpnia, przed rozpoczęciem zlotu uczestnikom zaproponowano do wyboru sześć tras, w tym cztery po samym mieście (Stare Miasto, Tyniec, Bronowice i Kazimierz) i dwie po jego okolicach: Dłubniański Park Krajobrazowy i Ojcowski Park Narodowy oraz szlakiem Jana Pawła II - na trasie: Kraków - Lanckorona - Kalwaria Zebrzydowska - Wadowice.

Po południu, dnia 19 sierpnia 2009 r. odbyło się rozpoczęcie obydwu zlotów, a wkrótce potem sesja popularnonaukowa z trzema referatami dotyczącymi historii Krakowa, a zwłaszcza przemian jego krajobrazu oraz wątków legendarnych związanych z tym miastem i jego okolicami.

Na obydwa zloty przygotowano sześć tras po okolicach Krakowie, które prezentowano w dniach 20-22 sierpnia 2009 r. Dwie z nich obejmowały Pogórze Wielickie między Bochnią a Dobczycami z wyjazdem do Szczyrzyca, dwie południową część Wyżyny Krakowsko-częstochowskiej i dolinę Wisły na odcinku od Zatora do Krakowa, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. Bramy Krakowskiej – przejściowego makroregionu między Kotliną Oświęcimską i Sandomierską z urozmaiconą rzeŸbą - jednostkę łączącą w swym krajobrazie elementy wyżyn, pogórzy i kotlin. Była również trasa do dwóch podkrakowskich miast - Niepołomic i Wieliczki oraz przejazd po wybranych XIX-wiecznych austriackich fortach, które broniły Krakowa podczas pierwszej wojny światowej.

Ostatniego dnia, 23 sierpnia na zakończenie zlotu uczestnicy mieli do wyboru cztery krótkie, dwugodzinne trasy po Nowej Hucie. Największą frekwencją cieszył się dworek Jana Matejki w Krzesławicach. Oprócz tego można było zobaczyć Muzeum Lotnictwa, Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema oraz centrum Nowej Huty z fortem w Krzesławicach.

Jak zwykle podczas zlotu odbyło się forum krajoznawców połączone z dyskusją na bieżące tematy krajoznawcze, zwłaszcza o planowanych do wydania wojewódzkich kanonów krajoznawczych, zbliżającego się kongresu w Olsztynie oraz odznak. Nie zabrakło także akcentu rozrywkowego, mianowicie biesiady turystycznej w podziemiach kopalni soli w Wieliczce.

Na obydwa zloty przygotowano okolicznościowe wydawnictwa. Był to przewodnik z opisem tras i słownikiem krajoznawczym oraz zbiór esejów krajoznawczych o Krakowie i Małopolsce. Dodatkowy element stanowiła mapa z zaznaczonym przebiegiem tras. Ponadto oprócz pamiątkowego znaczka uczestnicy otrzymali inne wydawnictwa związane z Krakowem i jego okolicami.

Podczas CZAK odbyło się także zebranie Komisji Krajoznawczej oraz ostatnie w tej kadencji posiedzenie Zarządu Głównego PTTK organizowane na krótko przed kolejnym walnym zjazdem PTTK.

Józef Partyka

Zdjęcia zobacz tutaj:

  • KKraj. rok 2009