Logo4nks.jpg (10462 bytes)

Nr 12/2007

Powrót

Wystawy krajoznawcze

Zainteresowani odznakami kolekcjonerskimi zwrócili uwagę, że aby je zdobywać, to trzeba zbiory pokazywać na wystawach. Wynika to także z definicji kolekcjonerstwa krajoznawczego, które najprościej można tak zapisać: każdy turysta to zbieracz przynoszący różne przedmioty z wędrówki, jeżeli powstałe zbiory porządkuje w ramach określonego tematu, to staje się kolekcjonerem, zaś powiększając swoją wiedzę o zbiorze i upowszechniając ją dla innych np. na wystawach staje się kolekcjonerem krajoznawcą.

Widać z tego, że wystawy mają duże znaczenie w działalności kolekcjonerskiej.

Popatrzmy, co o wystawach pisze znany krajoznawca Wojciech Lipniacki w 2. tomie książki pt. „Elementy teorii krajoznawstwa” (Wydawnictwo KRAJ na zlecenie PTTK: ZW i RPK w Szczecinie w 1986 r.). Poniżej fragmenty:

Wystawę (ekspozycję) krajoznawczą stanowi celowo dobrany, usystematyzowany i udostępniony do oglądania zbiór okazów przyrody lub wytworów człowieka, zwłaszcza charakterystycznych dla miejscowości, okolicy czy regionu, w którym został pokazany. Jest to plastyczny, a wiec bezpośredni i syntetyczny przekaz informacji, dotyczących określonej osoby lub grupy osób, grupy przedmiotów albo sytuacji bądź stanu rzeczy, przy czym poszczególne eksponaty występują samoistnie lub, częściej, z dodaniem zwięzłego tekstu objaśniającego.

Ze względu na treść wystawy krajoznawcze można podzielić na: przyrodnicze, humanistyczne i techniczne.

Wystawy przyrodnicze obejmują eksponaty ilustrujące charakterystyczne dla regionu walory krajoznawcze. Krajobraz, typowe okazy flory i fauny, czasem także osobliwości przyrodnicze (relikty, egzoty), geologie, morfologie, wody, klimat itp.

Na wystawach humanistycznych znajduje się przedmioty związane z człowiekiem, jego historią i dniem dzisiejszym, z działalnością kulturalną, twórczością artystyczną i życiem wybitnych jednostek regionu.

Wystawy techniczne gromadzą eksponaty obrazujące typowe dla regionu dziedziny techniki, zwłaszcza zawody ginące i nowe specjalizacje w zawodach tworzących się pod wpływem współczesnego rozwoju techniki.

Z punktu widzenia odbiorcy przeznaczenie wystawy może być dokumentacyjne, informacyjne lub dydaktyczne.

Skala wystaw jest rozległa: od wielkich zbiorów. obejmujących setki i tysiące eksponatów, dla których wystawienia potrzeba całego szeregu pomieszczeń, aż do skromnych „mini wystawek”, mieszczących się na paru metrach kwadratowych ściany lub w paru gablotach.

Jako forma popularyzacji krajoznawczej najbardziej wartościowe są ekspozycje tematyczne, na których pokazuje się przedmioty, tworzące zwarty obraz wybranego zagadnienia. Można je organizować nie tylko w salach muzeów, czy specjalnych salach wystawowych, ale także w foyer teatrów, sal koncertowych, w hallach i korytarzach bibliotek, urzędów, stowarzyszeń kulturalnych i oświatowych, w pomieszczeniach organizacji krajoznawczych, klubach, bankach informacji krajoznawczej, hotelach, domach turysty itd., a nawet w prywatnych mieszkaniach krajoznawców.

Każda wystawa powstaje jako realizacja wcześniej opracowanego scenariusza. Określa on cele i zadania wystawy, przypuszczalny krąg odbiorców (widzów), zakłada obowiązujący ciąg komunikacyjny i wzdłuż tego ciągu planuje rozmieszczenie eksponatów przy zachowaniu czytelności i jasności układu.

W tym ciągu należy stworzyć pewną ilość tzw. logicznych punktów oparcia, na które wykorzystuje się szczególnie interesujące i wymowne eksponaty albo wybitniejsze dzieła sztuki, aby skupiały wokół siebie treść i ułatwiały zapamiętanie tego, na co organizatorzy chcieli przede wszystkim zwrócić uwagę widza.

Aby zapewnić zwiedzającym optymalne warunki wzrokowego kontaktu z eksponatami, a jednocześnie aby ustrzec je przed zniszczeniem lub zgubieniem, korzysta się ze specjalnego sprzętu i mebli wystawowych, miedzy innymi szyb, plansz, ekranów, gablot pionowych i poziomych, stelaży, stołów, stojaków, postumentów oraz różnego rodzaju podstawek i podpórek.

Istotną sprawą jest dekoracja i oświetlenie wystawy. Jeśli wystawa zajmuje wyodrębnione pomieszczenie, przez odpowiedni wystrój sali i należyte jej oświetlenie wiele zyskuje, przez zastosowanie niewłaściwych dekoracji i światła - może jeszcze więcej stracić. Dekoracja nie może być agresywna i krzycząca; ma ona przecież stanowić dla wystawionych przedmiotów jedynie tło stonowane i zharmonizowane z tematem wystawy i rodzajem pokazanych eksponatów. Pożądane są elementy o charakterze regionalnym i zieleń. Jeżeli wystawa jest „gościem” w pomieszczeniach o innym przeznaczeniu (pokój biurowy, hall, korytarz itp.) dekoracje ogranicza się do minimum, a nawet, gdy napisy na planszach i w gablotach dostatecznie informują o jej treści, pozostawia je bez dekoracji.

Najkorzystniejszym oświetleniem jest w zasadzie rozproszone światło padające z góry (np. odbite od jasnego stropu czy sklepienia). Przynajmniej niektóre punkty oparcia dobrze jest jednak naświetlić lub podświetlić reflektorami kierunkowymi i skupiającymi.

Niejednokrotnie organizacje wystawy łączy się programowo z konferencją popularnonaukową, z odczytem, spotkaniem z autorem eksponowanych prac, z tematycznie dobranymi seansami filmowymi, wyświetleniem przeźroczy lub ze spotkaniami wymiennymi (zwane „giełdami”) przedmiotów kolekcjonerstwa krajoznawczego.

Należy zawsze dążyć do wydania przewodnika po wystawie albo jej katalogu. Oprócz informacji o charakterze zbiorów i ich rozmieszczeniu, warto zamieścić w nim syntetyczny artykuł omawiający szerzej temat czy problematykę wystawy oraz wskazać muzea i wystawy (stałe) eksponujące zbiory o tym samym lub zbliżonym temacie, oraz parę pozycji książkowych (możliwie albumów) poświęconych tej tematyce.

opr. Henryk Paciej

Powrót


Informację opracował: Henryk Paciej. Wszelkie uwagi można przekazać na adres email:  henrykpaciej@orso.pttk.pl
Copyright C 2007 RPK PTTK OPOLE. All rights reserved.  Aktualizowane: grudzień 30, 2007.